ZOSTAŃ ROLNIKIEM ROKU REGIONU MORZA BAŁTYCKIEGO 2023

Rolnicy/czki mają ogromny wpływ na stan Bałtyku, którego jednym z największych wyzwań środowiskowych jest eutrofizacja. Eutrofizacja, czyli przeżyźnienie, jest efektem wzmożonego dopływu substancji odżywczych (przede wszystkim związków azotu i fosforu) do morza. Pochodzą one m.in. z nieodpowiednio przechowywanych odchodów zwierzęcych i nadmiernej ilości nawozów stosowanych na polach. 

Celem konkursu jest promocja najlepszych praktyk rolniczych przyjaznych Morzu Bałtyckiemu oraz wyłonienie rolników/czek wyróżniających się wprowadzonymi innowacyjnymi rozwiązaniami, które ograniczają szkodliwe zanieczyszczenia emitowane z ich gospodarstw, ze szczególnym naciskiem na ograniczenie emisji związków azotu i fosforu.

Zwycięzcy otrzymają nagrody w wysokości: 

  • 1000 euro (I miejsce),  
  • 500 euro (II miejsce),  
  • 300 euro (III miejsce).

 

KANDYDACI/TKI
Zgłoszenie może być wypełnione samodzielnie przez rolników_czki lub przy wsparciu WWF albo strony trzeciej, np. doradców rolniczych na podstawie informacji dostarczonych przez rolników. W konkursie mogą brać udział zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Nominowanym nie musi być tylko jeden rolnik_czka. Może to być rodzina, gospodarstwo rolne, czy kooperatywa, w którym rolnictwem zajmuje się szereg osób.

KRYTERIA GEOGRAFICZNE
Nominowany rolnik/czka lub rolnicy_czki muszą prowadzić działalność w obrębie zlewiska Morza Bałtyckiego. Terytorium Polski w 99,7% znajduje się w zlewisku Bałtyku.

KRYTERIA ŚRODOWISKOWE – SUBSTANCJE BIOGENNE
Nominowani kandydaci_tki muszą wykazać się podjęciem konkretnych działań mających na celu ograniczenie emisji szkodliwych zanieczyszczeń (substancji biogennych: związków azotu i/lub fosforu) z ich gospodarstw. Za emisję substancji biogennych uważa się ich wyciek do wód, jak również emisję gazów, np. amoniaku pochodzącego z obornika.
Nominowani kandydaci_tki muszą spełniać minimalne wymogi prawne w zakresie ochrony środowiska i nie mogą być stroną pozwaną w procesie sądowym dotyczącym ochrony środowiska, traktowania zwierząt, prawa pracy oraz innego powiązanego prawodawstwa. Działania podjęte w celu ograniczenia emisji substancji biogennych powinny mieć charakter innowacyjny, a nawet „wyjątkowy” w kontekście standardów danego kraju. Efekt tych działań w zakresie ograniczenia eutrofizacji powinien być widoczny. Oznacza to, że rolnik_czka:
• opracował_a, przetestował_a i wdrożył_a działania mające na celu ograniczenie emisji szkodliwych zanieczyszczeń i może zaprezentować korzyści z nich płynące;
• może stosować konwencjonalne, dobrze sprawdzone działania, ale na dużą skalę;
• może zmierzyć efekty tych działań lub jest w jakimś sensie pionierem_ką pewnej metody w danej dziedzinie, dającej obiecujące, ale jeszcze niemierzalne efekty;
• nie spełnia idealnie żadnego z powyższych kryteriów, ale jest dobrym/ą „ambasadorem_ką” stosowania skutecznych metod ograniczenia emisji substancji biogennych ze swojego gospodarstwa.

INNE KRYTERIA
Podstawowe kryteria udziału w konkursie odnoszą się do działań mających na celu ograniczenie eutrofizacji. Inne ważne działania związane z rolnictwem, chociaż nie są traktowane priorytetowo, zostaną uwzględnione w ocenie i potraktowane jako dodatkowe korzyści. Mogą to być m.in.:
• ograniczenie stosowania pestycydów;
• praktyki w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i dostosowania się do tej zmiany;
• działania wspierające zachowanie różnorodności biologicznej;
• działania edukacyjne i/albo dawanie pozytywnego przykładu, inspirowanie innych rolników_czki.

Zdrowa gleba, zrównoważona gospodarka wodami i efektywne zarządzanie substancjami odżywczymi są głównymi celami w dążeniu do powstrzymania eutrofizacji. Wymienione poniżej 12 praktyk ma szczególne znaczenie nie tylko ze względu na ich zdolność do skutecznego ograniczenia odpływu substancji biogennych, lecz również z powodu dodatkowych korzyści środowiskowych wiążących się z ich użyciem, takich jak ochrona różnorodności biologicznej i łagodzenie skutków zmiany klimatu.

PRAKTYKI NA RZECZ POPRAWY GLEBY
Erozja i degradacja gleb są powszechnymi problemami w gospodarstwach w całej Europie. Gdy brakuje urodzajnego poziomu próchnicznego, zwiększa się ryzyko odpływu substancji odżywczych do pobliskich wód. Zdrowe gleby tworzą porowatą strukturę, są bogate w materię organiczną, odznaczają się dobrymi właściwościami retencji wody i wysoką aktywnością biologiczną oraz umożliwiają lepsze plony.

1. Utrzymywanie całorocznej okrywy roślinnej
Najwyższy stopień erozji występuje w systemach uprawy, w których glebę przez długi czas pozostawia się bez okrycia. Utrzymywanie całorocznej okrywy roślinnej chroni glebę przed erozją i zmniejsza odpływ fosforu związanego z cząstkami glebowymi. Pomaga również w utrzymaniu materii organicznej w glebie oraz poprawia jej strukturę i aktywność mikrobiologiczną.

2. Ochrona struktury gruzełkowatej gleby
Zagęszczenie gleby niekorzystnie wpływa na pojemność powietrzną, przepuszczalność i retencję wodną gleby. Ogranicza rozrost korzeni, aktywność biologiczną i prowadzi do zmniejszenia plonów. Zróżnicowany płodozmian, używanie lżejszych maszyn oraz stosowanie technologii uprawy poprawiających strukturę i urodzajność gleby może pomóc uniknąć zagęszczenia.

3. Użycie międzyplonów ze szczególnym uwzględnieniem roślin głęboko korzeniących się oraz bobowatych
Międzyplony stosuje się w celu związania substancji odżywczych, które nie zostały zużyte przez główne uprawy i są uwalniane z gleby po zbiorach. Zasiane wraz z główną uprawą lub po zbiorze są zostawiane na polu w postaci mulczu, przyorywane lub służą jako okrywa roślinna na zimę. Pomaga to w utrzymaniu materii organicznej w glebie i zmniejsza odpływ azotu poprzez wchłanianie go, a następnie uwalnianie z korzyścią dla następnych upraw.

4. Dodawanie materii organicznej do gleby
Większa ilość materii organicznej w glebie przyczynia się do poprawy jej stanu i zdolności produkcyjnej. Pomaga również w łagodzeniu zmiany klimatu dzięki sekwestracji dwutlenku węgla w glebie. Międzyplony oraz suchy obornik bydlęcy lub kompost przy stosunku C:N 20-30:1 są ważnymi źródłami uzupełniania ilości materii organicznej w glebie.

5. Utrzymywanie stref buforowych
Utrzymywanie porośniętych roślinnością stref buforowych wzdłuż głównych rowów, brzegów rzek i jezior pomaga zmniejszyć erozję i odpływ składników pokarmowych oraz produktów ochrony roślin do tych wód. Jest to szczególnie użyteczne na polach narażonych na erozję i powodzie. Utrzymywanie użytków zielonych i roślinności trwałej (zadrzewienia i zakrzewienia) wzdłuż cieków przyczynia się również do wzrostu różnorodności biologicznej.
 

PRAKTYKI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO GOSPODAROWANIA WODAMI
Nadmiar wody na terenach rolniczych zwiększa ryzyko odpływu substancji odżywczych, podczas gdy jej niedobór może mieć niszczący wpływ na plony. Praktyki, które kontrolują przepływ wody mogą pomóc ją zatrzymać i wychwycić składniki odżywcze, tworząc obszary dla wód powodziowych i zbiorniki do nawadniania. Działania te pomagają także w adaptacji do zmiany klimatu, zapobiegając dużym wahaniom poziomu wód na gruntach rolnych.

6. Oczyszczalnie hydrofitowe
Oczyszczalnie hydrofitowe położone na linii spływu wód mogą – poprzez absorpcję i magazynowanie w biomasie i osadach – zmniejszyć odpływ substancji odżywczych z otaczających pól. Jednak skuteczna sorpcja substancji biogennych w tego rodzaju oczyszczalniach jest możliwa tylko pod warunkiem, że mają odpowiednie wymiary i są odpowiednio utrzymywane, a materia organiczna jest regularnie z nich usuwana. Te same funkcje pełnią naturalnie między innymi mokradła, które mogą również zapobiegać powodziom podczas ulewnych deszczy, magazynować wodę do nawadniania i wpływać korzystnie na różnorodność biologiczną, np. stanowiąc siedliska lęgowe dla ptaków.

7. Gospodarowanie wodami
Efektywne gospodarowanie wodami pomaga je chronić, osiągnąć dobre zbiory i równowagę składników odżywczych. Praktyki takie jak: optymalizacja sieci drenarskich, dwustopniowe rowy, zachowanie w formie naturalnej zalewowych części doliny i cieku (w tym łąk zalewowych), naturalnego charakteru koryt strumieni i dzięki temu magazynowanie wody do nawodnień, ale także ograniczanie zapotrzebowania na nią, pozytywnie służą zarówno rolnictwu jak i środowisku na obszarach rolniczych.
 

PRAKTYKI NA RZECZ RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA SKŁADNIKAMI ODŻYWCZYMI
Zastosowanie praktyk mających na celu monitorowanie dawek, terminów i metod nawożenia ma kluczowe znaczenie dla redukcji strat składników odżywczych i poprawy efektywności ich użycia.

8. Zrównoważone nawożenie
Zrównoważone nawożenie jest kluczem do zapewnienia dobrego wzrostu roślin i efektywnego użycia zasobów gospodarstwa. Analiza gleby dostarcza informacji na temat tego, co jest jej potrzebne. Nawożenie azotem powinno być planowane zgodnie z potrzebami roślin, potencjałem plonowania i zawartością fosforu w glebie. Plan nawozowy pomaga rolnikom oszacować efektywność zastosowania nawozów w gospodarstwie w okresie wegetacyjnym. Przeprowadzenie bilansu składników odżywczych pozwala również na podjęcie decyzji w zakresie reorganizacji produkcji gospodarstwa.

9. Stosowanie nawozów w odpowiednim terminie
Zastosowanie nawozów w niewłaściwym czasie lub w nieodpowiednich warunkach pogodowych lub glebowych ogromnie zwiększa ryzyko utraty składników biogennych. Obornik i przefermentowane odpady z produkcji biogazu, podobnie jak nawozy mineralne, powinny być zastosowane na polach na wiosnę lub wczesnym latem, w dawkach dostosowanych do potrzeb pokarmowych roślin w danym okresie. Aby było to możliwe, konieczne jest zapewnienie warunków dla odpowiedniego ich magazynowania i wydajnego rozprowadzania.

10. Używanie technik doglebowego wprowadzania nawozów naturalnych
Podczas rozprowadzania obornika istnieje ryzyko przedostania się azotu i fosforu do wód i powietrza. Te emisje przyczyniają się do eutrofizacji zbiorników wodnych, ich zakwaszenia, a także mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi. Ryzyko to można zminimalizować dzięki użyciu technologii doglebowego zastosowania obornika, wtryskiwania gnojowicy lub jej zakwaszania przed aplikacją. Rozrzucanie obornika z wymieszaniem lub przyoraniem zmniejsza ryzyko wycieku substancji biogennych do wód powierzchniowych.

11. Zastosowanie obornika w produkcji roślinnej
Stosowanie obornika lub jego pochodnych w gospodarstwach nastawionych na produkcję roślinną może zastępować użycie nawozów mineralnych. Ponadto jego stosowanie zwiększa zawartość materii organicznej w glebach rolnych i poprawia jej jakość, zwiększając tym samym zasobność gleb w wodę i składniki pokarmowe.

12. Zastosowanie metod rolnictwa precyzyjnego
Wykorzystanie technologii i sprzętu rolnictwa precyzyjnego minimalizuje zużycie zasobów, w tym składników pokarmowych. Dzięki analizie przestrzennej danych z różnych części pola, możliwe jest dostosowanie poszczególnych zabiegów rolniczych do miejscowych warunków glebowych.
 

 

 

Przyjmowanie zgłoszeń do konkursu trwa do 23 kwietnia 2023 r.

 

Nie czekaj i już dziś wypełnij poniższy formularz!